Prosument lokatorski to nowa koncepcja wprowadzona zmianami w ustawie o OZE, która ma ułatwić produkcję energii elektrycznej z odnawialnych źródeł mieszkańcom budynków wielorodzinnych. Dzięki temu rozwiązaniu wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe będą mogły inwestować w instalacje fotowoltaiczne i czerpać z tego realne korzyści finansowe. Nowe przepisy precyzyjnie określają zasady działania i rozliczania prosumenta lokatorskiego.
Kluczowe wnioski:- Prosument lokatorski to nowa formuła rozliczeń dla mikroinstalacji OZE zlokalizowanych na budynkach wielorodzinnych.
- Wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe mogą teraz zarabiać na sprzedaży nadwyżek wyprodukowanej energii elektrycznej.
- Aby zostać prosumentem lokatorskim, trzeba spełnić określone warunki dotyczące budynku i instalacji.
- Energia rozliczana jest w dwóch etapach - najpierw pokrywane są potrzeby budynku, a nadwyżka sprzedawana.
- Uzyskane środki można przeznaczyć na obniżenie opłat mieszkańców za energię i inne media.
Czym jest prosument lokatorski?
Prosument lokatorski to nowa formuła rozliczania energii elektrycznej wytworzonej przez mikroinstalacje OZE zlokalizowane na budynkach wielorodzinnych. Dotychczas ten rodzaj prosumenta nie był uregulowany w polskim prawie, przez co wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe nie miały możliwości czerpania finansowych korzyści z produkcji zielonej energii na potrzeby części wspólnych budynku.
Od 1 lipca 2022 roku obowiązują nowe przepisy w ustawie o odnawialnych źródłach energii, które wprowadzają pojęcie prosumenta lokatorskiego. Dzięki temu podmioty zarządzające budynkami wielorodzinnymi, takie jak wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie czy TBS-y, będą mogły nie tylko zaspokajać zapotrzebowanie części wspólnych na energię elektryczną, ale również sprzedawać jej nadwyżki do sieci energetycznej i uzyskiwać z tego realne korzyści finansowe.
Aby móc skorzystać z systemu rozliczeń opracowanego z myślą o prosumentach lokatorskich, trzeba jednak spełnić szereg dodatkowych warunków. Przede wszystkim mikroinstalacja OZE musi być przyłączona do sieci za licznikiem części wspólnej, a nie za licznikami poszczególnych lokali. Ponadto budynek powinien mieć przeważającą funkcję mieszkalną, a sama instalacja zlokalizowana być na nim, a nie obok na gruncie.
Korzyści z bycia prosumentem lokatorskim
Najważniejszą zaletą dla podmiotów decydujących się na status prosumenta lokatorskiego jest możliwość uzyskania 100% wartości wyprodukowanej energii elektrycznej, wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej. W praktyce oznacza to, że wspólnota czy spółdzielnia nie będzie tracić części wypracowanych środków, jak to się dzieje w modelu opustów stosowanym wobec prosumentów indywidualnych.
Co więcej, otrzymane w ten sposób pieniądze będzie można elastycznie zagospodarować. Ustawa precyzuje, że środki za sprzedaną energię elektryczną prosument lokatorski powinien przeznaczyć na:
- pokrycie kosztów zakupu prądu dla części wspólnych budynku z instalacją OZE,
- obniżenie innych opłat, takich jak gaz, ciepło, wodę czy wywóz odpadów, związanych z utrzymaniem budynku z instalacją,
- obniżenie opłat za media i czynsze w innych budynkach mieszkalnych będących pod zarządem tego samego podmiotu.
Takie rozwiązanie z pewnością powinno zachęcić spółdzielnie i wspólnoty do montażu mikroinstalacji fotowoltaicznych na potrzeby części wspólnych, dając gwarancję zwrotu z inwestycji. Akumulacja uzyskanych środków przez wiele lat może pozwolić nawet na pokrycie znaczącej części kosztów utrzymania budynku mieszkalnego.
Jak uzyskać status prosumenta lokatorskiego?
Aby móc skorzystać ze specjalnego systemu rozliczeń dedykowanego prosumentom lokatorskim, należy spełnić kilka podstawowych warunków. Przede wszystkim osobą ubiegającą się o przyznanie tego statusu musi być uprawniony podmiot – zarządca lub właściciel budynku wielorodzinnego, na przykład:
- wspólnota mieszkaniowa,
- spółdzielnia mieszkaniowa,
- towarzystwo budownictwa społecznego (TBS),
- zarządca nieruchomości będący osobą fizyczną lub prawną.
Prosumentem lokatorskim nie mogą zostać osoby prywatne – mieszkańcy poszczególnych lokali. Jest to zasadnicza różnica w stosunku do zwykłych prosumentów indywidualnych.
Kolejnym warunkiem jest posiadanie mikroinstalacji OZE, np. paneli fotowoltaicznych, podłączonej do sieci dystrybucyjnej za licznikiem części wspólnej budynku. To właśnie z tym licznikiem będzie rozliczana energia, a środki za jej sprzedaż trafiać będą na konto prosumenta lokatorskiego.
Procedura uzyskania statusu
Ostatnim krokiem w drodze do uzyskania statusu prosumenta lokatorskiego jest złożenie odpowiedniego wniosku do swojego sprzedawcy energii elektrycznej. Można to zrobić niezależnie od tego, kiedy mikroinstalacja została przyłączona do sieci – przed, czy już po wejściu w życie nowych przepisów.
Jeśli wniosek zostanie pozytywnie rozpatrzony, sprzedawca energii zmieni dotychczasowy sposób rozliczania prosumenta indywidualnego na system dedykowany właśnie prosumentom lokatorskim. Umożliwi to otrzymywanie 100% wartości wprowadzonej do sieci energii elektrycznej i elastyczne wykorzystanie tych pieniędzy zgodnie z przepisami.
Co istotne, ustawa przewiduje także możliwość rezygnacji ze statusu prosumenta lokatorskiego. W takiej sytuacji rozliczenia wrócą do standardowego modelu opustowego stosowanego wobec prosumentów indywidualnych.
| Podmiot uprawniony do ubiegania się o status prosumenta lokatorskiego | m.in. wspólnota mieszkaniowa, spółdzielnia mieszkaniowa, TBS, zarządca nieruchomości |
| Lokalizacja mikroinstalacji OZE | na budynku wielorodzinnym (dach, balkon, elewacja itp.) |
| Miejsce przyłączenia instalacji do sieci | za licznikiem części wspólnej |
| Wymagany dokument | wniosek do sprzedawcy energii elektrycznej |
Czytaj więcej: Godzinowe rozliczanie: Konsekwencje ujemnych cen energii dla prosumentów
Jakie warunki trzeba spełnić, by zostać prosumentem lokatorskim?
Przepisy wprowadzające system rozliczeń dla prosumentów lokatorskich precyzyjnie określają, jakie warunki trzeba spełnić, aby ubiegać się o nadanie takiego statusu przez sprzedawcę energii elektrycznej.
Po pierwsze, osobą składającą wniosek musi być właściciel lub zarządca budynku wielorodzinnego pełniącego funkcję mieszkalną. Nie mogą to być pojedynczy lokatorzy, tak jak w przypadku prosumentów indywidualnych.
Po drugie, mikroinstalacja OZE musi być umiejscowiona na tym budynku – na przykład na dachu, ścianie, balkonie. Nie może znajdować się na gruncie obok obiektu. Ponadto jej moc nie może przekraczać łącznej mocy przyłączeniowej wszystkich lokali w budynku.
Kolejny, kluczowy warunek to przyłączenie mikroinstalacji do sieci elektroenergetycznej za licznikiem części wspólnej budynku. To właśnie z tym licznikiem, rejestrującym zużycie i produkcję energii dla potrzeb ogólnych budynku, będzie rozliczany prosument lokatorski.
Co więcej, ustawa precyzuje, że w przypadku budynków nowo powstających już na etapie projektowania trzeba będzie uwzględnić oddzielny licznik dla części wspólnej. Ułatwi to późniejsze ubieganie się o status prosumenta lokatorskiego i rozliczanie wytworzonego prądu.
„Status prosumenta lokatorskiego przysługuje wyłącznie podmiotom posiadającym tytuł prawny do części wspólnej budynku mieszkalnego” – fragment ustawy
Jak wynika z powyższego cytatu, o rozliczenia w systemie dedykowanym prosumentom lokatorskim mogą ubiegać się tylko te podmioty, które posiadają tytuł prawny do części wspólnej budynku. Są to zatem wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie mieszkaniowe lub zarządcy budynków wynajmowanych przez TBS-y.
Jak są rozliczane opłaty dla prosumenta lokatorskiego?
Wprawdzie system rozliczeń dla prosumentów lokatorskich różni się znacząco od zasad obowiązujących prosumentów indywidualnych, jednak w pewnych kwestiach pozostaje podobny. Podstawowa zasada jest taka, że wyprodukowana energia elektryczna w pierwszej kolejności przeznaczana jest na pokrycie potrzeb części wspólnej budynku.
Mikroinstalacja zainstalowana na budynku wielorodzinnym zaspokaja więc przede wszystkim bieżące zapotrzebowanie na prąd, na przykład oświetlenia korytarzy, dźwigów, pomieszczeń administracyjnych czy innych ogólnodostępnych miejsc. Zmniejsza tym samym konieczność poboru prądu z sieci.
Jeśli natomiast w danym okresie rozliczeniowym wytworzono więcej energii elektrycznej, niż zużyła część wspólna budynku, nadwyżka jest wprowadzana do sieci. Za tę sprzedaną energię prosument lokatorski otrzymuje wynagrodzenie na wskazane konto bankowe.
Zasady wypłaty wynagrodzenia
I tu pojawia się zasadnicza różnica w stosunku do innych prosumentów. Prosument lokatorski otrzymuje bowiem 100% wartości energii wprowadzonej do sieci, podczas gdy zwykły prosument indywidualny „traci” około 30% w modelu opustów.
Pieniądze ze sprzedaży prądu prosument lokatorski powinien przeznaczyć na wymienione w ustawie cele. Są to przede wszystkim:
- opłacenie rachunków za energię elektryczną części wspólnej budynku,
- obniżenie innych opłat eksploatacyjnych związanych z utrzymaniem budynku,
- obniżenie opłat w innych budynkach będących pod zarządem.
Podsumowanie
W moim artykule opisałem, czym jest prosument lokatorski - nowa formuła rozliczania energii elektrycznej z mikroinstalacji OZE, zlokalizowanych na budynkach wielorodzinnych. Przedstawiłem korzyści, jakie niesie ze sobą ten model, między innymi możliwość uzyskania pełnej wartości wyprodukowanego prądu. Wyjaśniłem także, kto i na jakich zasadach może ubiegać się o status prosumenta lokatorskiego oraz jakie warunki trzeba do tego spełnić.
W dalszej części artykułu opisałem dokładny mechanizm rozliczania opłat według formuły dedykowanej prosumentom lokatorskim. Zwróciłem uwagę na różnice w stosunku do zwykłych prosumentów. Przedstawiłem, w jaki sposób najpierw pokrywane są potrzeby części wspólnej budynku, a dopiero potem ewentualne nadwyżki trafiają do sprzedaży, generując przychody.
Ponadto wymieniłem w artykule konkretne cele, na jakie przeznaczone mogą być środki ze sprzedaży energii elektrycznej przez prosumentów lokatorskich. Należą do nich między innymi obniżanie opłat mieszkańców związanych z utrzymaniem budynku oraz lokali.
Mam nadzieję, że mój kompleksowy materiał pozwolił Czytelnikom dobrze zorientować się w zasadach funkcjonowania prosumenta lokatorskiego. Jest to nowe rozwiązanie w polskim prawie, które otwiera wiele możliwości, zwłaszcza przed podmiotami zarządzającymi budynkami wielorodzinnymi. Gorąco zachęcam do zapoznania się z pełną treścią artykułu.
